Kojot i jego pobratymcy

Etniczne panteony Ameryki Północnej i Afryki obfitują w postaci zwierząt-tricksterów, oszustów, którzy chcąc złego, czynia dobro - i odwrotnie. Najbardziej znani to afrykański pająk Anansi, północnoamerykański Kojot i Kruk.

Anansi

Trickster i bohater plemienia Ashanti, syn boga Nyame, Anansi bliższy jest tricksterowi stojącemu po stronie dobra niż niszczycielskiemu Lokiemu. Nauczył ludzi jak siać zboże i korzystać z łopaty - ale jednocześnie próbował zawładnać ludźmi jako ich król.

Anansi jest również uważany za stwórcę ludzi (którym Nyame dał dusze) - tych samych, którzy pokonali w końcu oszusta, gdy ten dał się nabrać młodej dziewczynie.

Kojot

Kojot to jedna z najpopularniejszych mitycznych postaci Ameryki Północnej. W kazdym micie występuje jako trickster, ale jego natura ciągle się zmienia. Czasem jest altruistą, czasem egoista - czasem kradnie, a czasem wymierza sprawiedliwość.

Podobnie jak inni tricksterzy, Kojot jest często przedstawiany jako stwórca (zwykle czlowieka, czasem całego świata) - jednak raczej nie stwórca samodzielny, ale podległy najwyższemu bogu. Równie często jest niszczycielem, czy to przez złośliwośc, czy głupotę. Co odróżnia go od innych podobnych mu postaci - w niektórych mitach, tworzy nie tylko materię, ale także nadaje imiona.

Kojot dyspunuje zdolnością zmiany kształtu, która zwykle ułatwia mu sztuczki i kłamstwa - ale czasem pozwala ludziom go oszukać, na przykład poprzez nakłonienie go do przybrania kształtu, który umożliwi uwięzienie trickstera.

Jako istota pomiędzy światami, Kojot bywa również posłańcem między bogiem-stwórcą a ludźmi - lub między samymi ludźmi. Jest podróżnikiem i samotnikiem, który nigdy nie gości długo w jednym miejscu, najczęściej wygnany przez jego mieszkańców.

Kruk

Kruk, bóstwo północnoamerykańskie, był wiecznym przeciwnikiem Kojota. Jeśli jeden zrobił coś dobrego - nawet przypadkowo - drugi za wszelką cenę starał się popsuć jego dzieło. Tak jak jego adwersarz, Kruk to trickster czystej wody, oszust i łotrzyk, ale jednocześnie bohater.

Pośród jego wielu dokonań, przyniósł ludziom słońce i księżyc ukradzione władcy niebios (podobnie do Prometeusza), przyniósł ludziom pierwsze jagody i łososie (kluczowe do przetrwania Amerykanów). Niekiedy przypisuje sie mu również przyniesienie pierwszego człowieka na ziemię - bądź odnalezienie pierwszego ludzkiego dziecka.

Postać kruka jest również znana Eskimosom i kilku syberyjskim plemionom. (albo to wrona, nigdy nie wiem czy crow i raven to to samo...)

Zwierzecy tricksterzy

Wymienione wyżej trzy bóstwa reprezentują najczęściej spotykane zwierzece postaci trickstera - pająka, kojota i kruka. Nie wymieniam tutaj wszystkich imion i wariacji, jakie mozna znaleźć w mitologiach świata - to teo najlepiej posłużyc może Encyclopedia Mythica